ترمیم دندان چیست؟ معرفی انواع روش ها

ترمیم دندان یکی از آشنا ترین نوع درمان دندان های پوسیده است که هر فردی در طول زندگی خود با آن برخورد می کند. ترمیم یا پر کردن دندان  در کلینیک دندانپزشکی مبین  همه روزه توسط دندانپزشک مجرب و بهترین مواد انجام می‌شود. اگر شما دوست دارید که درمان دندان های پوسیده خود به بهترین نحو انجام شود، کلینیک دندان پزشکی ارائه دهنده بهترین خدماتترمیم دندان در تهرانسر می باشد. جهت کمک به تصمیم آگاهانه شما عزیزان ویزیت و مشاوره رایگان می باشد.

زمانی که دندان شما پوسیده می شود، دندانپزشک برای درمان آن بخش های پوسیده و عفونی شده را تخلیه می کند و سپس دندان پوسیده شده را با مواد مخصوص پر می کند. برای پر کردن دندان های پوسیده می توان از انواع مواد ترمیمی استفاده نمود. دو ماده ترمیمی بسیار متداول که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می گیرد، کامپوزیت سفید رنگ و آمالگام نقره ای رنگ می باشد. به لطف انواع روش های ترمیم دندان، گزینه های متعددی برای بهبود دندان های پوسیده، خراب و شکسته وجود دارد. به لطف روش درمانی ترمیم کردن دندان، شما می توانید لبخند بسیار زیبایی داشته باشید.

چه زمانی نیاز به ترمیم دندان است؟

متخصص دندانپزشک برای اینکه متوجه شود که دندان شما پوسیده شده است یا نه و اینکه آیا نیاز به پرکردن دندان دارید یا خیر، از روش های زیادی استفاده می کنند و برای برخی از افراد که نیاز به سفید کردن دندان ( یا اصطلاحا بلیچینگ) دارند، استفاده می نمایند.

روش های معاینه برای ترمیم دندان پوسیده شده

معاینه ظاهری دندان

بعضی از نقاط دندان که تغییر رنگ پیدا کرده است، نشان دهنده پوسیده شدن می باشند، اما همه تغییر رنگ ها به معنای پوسیدگی نیستند. دندانپزشک متخصص از یک وسیله فلزی نوک تیز به نام اکسپلورر برای پیدا کردن پوسیدگی احتمالی استفاده می کند. مینای دندانی که سالم باشد، سفت است و فشار این ابزار فلزی را تحمل می کند. اگر دندان پوسیده باشد، مینای دندان نرم تر می باشد. این وسیله فلزی کمی به مینای پوسیده می چسبد. فشار آوردن بیش از حد با ابزار اکسپلورر باعث وارد شدن آسیب به دندانی که سالم است می شود. این ابزار همچنین ممکن است باعث شود که باکتری را گسترش دهد و باعث پوسیدگی دندان های دیگر شود.

رنگ مخصوص تشخیص پوسیدگی

این رنگ را روی دندان ها می ریزند و  این رنگ خاصیتی دارد که تنها به بخش های پوسیده دندان می چسبد.

تصویر برداری با اشعه ایکس

تصاویری که با استفاده از اشعه ایکس گرفته می شود می توانند پوسیدگی که در مینا در کناره های دندان ها، در جایی که دندان ها به هم می رسند و همچنین در عاج دندان که زیر مینای دندان قرار دارد را نشان دهند. این تصاویر اغلب برای تشخیص پوسیدگی های کوچک در قسمت های بالایی دندان چندان دقیق نیستند. مواد پر کردن دندان یا ترمیم دندان که بر روی دندان ها قرار گرفته اند نیز خود باعث می شوند که پوسیدگی دندان مشخص نشوند.

مشخص کردن پوسیدگی با استفاده از فلورسانس لیزر

در این روش تغییرات ناشی از پوسیدگی مورد محاسبه قرار گرفته می شود. این روش مخصوصا برای حفره ها و شکاف های سطوح بالایی دندان های آسیاب مناسب است. پوسیدگی تنها دلیل پر کردن دندان نیست. دلایل دیگری که مستلزم این نوع ترمیم دندان می باشد از قرار زیر می باشند:
– دندان شکسته و ترک خورده
– فرسوده شدن دندان در اثر دندان قروچه
– استفاده از دندان برای باز کردن خوراکی ها، وسایل

ترمیم دندان شیری کودکان

یکی از خدماتی که برای دندان های کودکان انجام می شود همین ترمیم دندان شیری می باشد. البته برای اطلاعات بیشتر در مورد خدمات دندانپزشکی کودکان به مطلبی که تحت عنوان خدمات دندانپزشکی کودکان منتشر شده است، مراجعه نمایید. بسیاری از مواقع ما به یک دو راهی درباره لزوم پر کردن دندان برای درمان پوسیدگی های ایجاد شده بر روی دندان های شیری و کاشت ایمپلنت دندان کودکان میرسیم. در این مواقع والدین اغلب فکر می کنند با توجه به این که دندان های شیری موقت هستند، می توان آنها را به راحتی کشید. البته پیشنهاد متخصص های کلینیک دندانپزشکی مبین این است که کودکان دندان شیری را نیز پر و ترمیم کنند.

دندان های اولیه یا همان دندان های شیری نقش بسیار مهمی در زندگی کودک دارد و می تواند فضای مناسب برای رشد دندان های دائمی در دهان را حفظ کند. اگر دندان شیری کودک قبل از رویش دندان دائمی کشیده شود، دندان های کناری آن از محل صحیح خود حرکت کرده و فضای خالی که به خاطر کشیده شدن دندان ایجاد شده است را پر می کنند. این موضوع باعث ایجاد مشکلات جدی برای رشد دندان های دائمی و جوانه زدن آنها در دهان می شود و ممکن است در آینده نیاز مبرمی به ارتودنسی دندان پیدا شود. به این ترتیب دندان های شیری باید به عنوان راهنما برای ایجاد مسیر رشد مناسب برای رشد دندان های دائمی در دهان کودک وجود داشته باشند تا در آینده نیاز به درمان های دیگر و البته هزینه بر تر نسیبت به ترمیم دندان پیدا نشود.

روش های ترمیم دندان پوسیده

روش اول : ترمیم مستقیم

در این روش ترمیم ، در جلسه اول پوسیدگی دندان برداشته شده و دندان برای ترمیم آماده می شود. دندانپزشک گزینه های بسیار زیادی برای پر کردن و ترمیم دندان پوسیده دارد. برای  نمونه  گلاس یا رزین اینومر برای پر کردن قسمت های نزدیک ریشه و یا مناطقی که تحت فشار زیاد نیستند، مورد استفاده قرار می گیرد.

روش دوم: ترمیم غیر مستقیم

در روش ترمیم غیر مستقیم، در یک جلسه دندان تراش خورده ، پوسیدگی خارج می شود بعد قالبی از دندان تهیه می کنند . ماده ترمیمی در لابراتوار ساخته می شود و در جلسه دیگری در دهان بیمار قرار می گیرد و به داخل دندان چسبیده می شود.مواد ترمیمی گاهی در تاج دندان قرار می گیرند و قسمتی از دندان را پر می کنند که فشار جویدن را تحمل می کند و باید از مواد مقاومتری استفاده شود . اما گاهی این مواد برای حفره های درونی دندان استفاده می شود و می توان فلز طلا ، سرامیک و یا رزین را بکاربرد.

فرآیند و مراحل پر کردن دندان

پزشک دندانپزشک در ابتدا دندان و ناحیه اطراف را برای ترمیم قسمت آسیب‌ دیده آماده و تراش می‌دهد. پوسیدگی یا آسیب‌دیدگی با لیزر یا هندپیس دندانپزشکی برداشته شده و جرم‌گیری این ناحیه برای پاک سازی از باکتری‌ها یا ذرات باقیمانده پیش از تکمیل ترمیم انجام می‌شود.

برای پر کردن دندان با کامپوزیت ابتدا می بایست دندان پوسیده را ایزوله نمود. ایزوله کردن دندان پوسیده در ترمیم با کامپوزیت به این دلیل بسیار مهم است که اجازه نمی‌دهد رطوبت درمان باندینگ را با اختلال مواجه کند. دندانپزشک در باندینگ لایه‌های چسب و سپس ماده کامپوزیت را روی دندان می‌زند و آن را با تابش نور مخصوص خشک و سفت می‌کند. این نوع درمان زیبایی خاص خود را به همراه دارد.

انواع مواد برای پر کردن و ترمیم دندان

آمالگام

آمالگام  یکی از قدیمی ترین موادی می باشد که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می گیرد و به دلیل رنگ نقره‌ای که دارد به سادگی تشخیص داده می شود. ماده آمالگام ترکیبی از چند نوع فلز چون : نقره، جیوه و قلع می باشد. از آنجایی که جیوه موجود در ماده آمالگام سمی است، این ماده کم کم دارد از رده خارج می شود.

با این حال آمالگام هنوز یکی از ارزان‌ترین و مقاوم‌ترین مواد برای پر کردن دندان است ولی به علت تیره رنگ شدن آن به مرور زمان، طرفداران زیادی ندارد و بیشتر مواقع از مواد دیگر استفاده می شود. به علاوه برای استفاده از آمالگام باید بخش سالم دندان نیز تراشیده شود تا بتوان ماده را به خوبی به دندان چسباند. همچنین چون آمالگام از فلز ساخته می‌شود، احتمال بروز حساسیت به سرما و گرما و ایجاد جریان ضعیف الکتریکی هنگام برخورد با مواد آلمینیومی را نیز به دنبال دارد.

مراحل پر کردن دندان با ماده آمالگام

• در ابتدا برای پر کردن دندان با ماده آمالگام ابتدا دندان دریل می شود تا بقسمت هایی که پوسیده شده اند، خارج شود.
• سپس دندانپزشک ترکیب آمالگام را آماده میکند.
• آمالگام روی دندان قرار داده  و شکل دهی می شود تا سطوح و انحنا های آن همانند دندان طبیعی باشد.
• مواد آمالگام روی دندان به سرعت سفت و خشک میشود.

آیا جیوه موجود در آمالگام ضرر ندارد؟

همان طور که قبلا اشاره کردیم جیوه موجود در آمالگام سمی است ولی با این وجود شواهد علمی فراوانی نشان میدهند که آمالگام خطری برای سلامتی ایجاد نمی کند. بر اساس همین تحقیقات علمی سازمان نظارت بر غذا و داروی امریکا (FDA) پر کننده آمالگام را برای کودکان بالای ۶ سال و بزرگسالان بی خطر و ایمن دانسته است. در واقع تحقیقات علمی بسیار زیادی که توسط FDA انجام شده است، هیچ ارتباطی بین استفاده از آمالگام و بروز مشکلاتی در سلامتی نشان نداده است. اما دستگاه عصبی جنین و کودکان کم سن ممکن است در مقابل تاثیر نوروتوکسینی (سم عصبی) بخار جیوه موجود در آمالگام حساس تر باشند. داده های بسیار محدودی در مورد تاثیر بلند مدت استفاده از آمالگام در زنان باردار و جنین در حال رشد آنها وجود دارد. به همین علت در چنین مواردی تصمیم گیری بر عهده دندانپزشک است که آیا زنان باردار می توانند از این مواد استفاده کنند یا خیر.

چرا با وجود سمی بود جیوه از این عنصر در آمالگام پر کننده دندان استفاده میشود؟

علت استفاده کردن از عنصر جیوه در آمالگام، پیوندی است که قادر است بین ذرات آلیاژ و جیوه برقرار می کند. این پیوند باعث استحکام، دوام و سختی آمالگام می شود.

کامپوزیت

یکی دیگر از موادی که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار گرفته می شود، کامپوزیت است. کامپوزیت ظاهری شبیه به دندان طبیعی ایجاد می‌کند و بر خلاف ماده آمالگام در صورت استفاده از این ماده نیازی نیست که بخش سالم دندان برای چسبیده شدن بهتر ماده کامپوزیت تراشیده شود. کامپوزیت برخلاف آمالگام که به مرور زمان تیره می شود، دچار خوردگی یا تغییر رنگ نمی‌شود. چسباندن این ماده به دندان آن را مقاوم‌تر می‌کند و انتخابی مناسب برای ترمیم پوسیدگی‌های کوچک به شمار می‌آید.

اما شاید مهمترین نقطه ضعفی که کامپوزیت دارد این است که برای ترمیم پوسیدگی‌های بزرگ توصیه نمی شود چرا که هزینه پر کردن دندان با کامپوزیت بیشتر از آمالگام می باشد. از این گذشته پر کردن دندان با کامپوزیت زمان بیشتری می‌برد و این ماده در برابر لک شدن با چای و قهوه آسیب‌پذیرتر است. ولی به هر حال معمولا برای دندان های جلویی که هنگام لبخند زدن آن دندان معلوم می شود از ماده کامپوزین استفاده می شود.

مراحل و نحوه پر کردن دندان با ماده کامپوزیت

– متخصص دندانپزشک ابتدا دندان تحت درمان را ایزوله میکند تا بزاق به آن راه نداشته باشد و دندان خشک باقی بماند.
– سپس با استفاده از دریل دندانپزشکی قسمت هایی که پوسیده و عفونی شده اند، برداشته می شوند.
– رزین کامپوزیت به صورت لایه لایه در فضای خالی ایجاد شده قرار گرفته می شود تا دندان پر شود.
– نور مخصوصی آبی رنگ به هر لایه از مواد پر شده تابانده می شود تا ماده کامپوزیت سفت شود.
– پس از این که دندان کاملا پر شد، رزین کامپوزیت شکل دهی میشود تا سطوح و انحناهای آن کاملا مشابه دندان طبیعی شود.
– برای پر کردن دندان با کامپوزیت باید مدت بیشتری روی صندلی دندانپزشکی بنشینید.

یکی از دلایلی که برای پر کردن دندان از ماده کامپوزیت استفاده می شود این است که در مقایسه با آمالگام بخش کمتری از دندان سالم تراشیده می شود بنابراین  استفاده از ماده کامپوزیت بهتر است. علاوه بر این پیوند قوی با دندان برقرار میکند و میتواند فشاری که هنگام جویدن بر آن وارد میشود را به خوبی تحمل کند. کامپوزیت از ساختار دندان نیز پشتیبانی میکند چرا که دندان را در مقابل دمای خیلی سرد و خیلی گرم عایق میسازد.

برای پر کردن و ترمیم دندان ماده آمالگام بهتر است یا ماده کامپوزیت ؟

مزایای پر کردن دندان با آمالگام

• استحکام ماده آمالگام بیشتر از ماده کامپوزیت است بنابراین برای دندان های عقبی که فشار زیادی نسبت به دندان های جلویی تحمل می کنند، مناسب تر است.
• اگر مسئله هزینه پر کردن دندان است، آمالگام کم هزینه تر نسبت به کامپوزیت است.
• پر کردن دندان با آمالگام سریعتر از کامپوزیت است.
• در مورد سمی بودن ماده آمالگام نگران نباشید شواهد اثبات شده نشان می دهد که آمالگام بی خطر است.
• کار با آمالگام برای دندانپزشک آسان تر از مواد دیگر است.
• برای پر کردن دندان با کامپوزیت باید بتوان دندان را ایزوله کرده و خشک نگه داشت. در نواحی که خشک نگه داشتن دندان دشوار باشد مانند دندانهای عقبی و پوسیدگی های زیر مرز لثه، معمولا آمالگام ترجیح داده می شود.
• آمالگام دوام و طول عمر بیشتری نسبت به کامپوزیت دارد.

مزایای پر کردن دندان با کامپوزیت

• چون این مواد همرنگ دندان( ماده سفید) است نسبت به آمالگام که تیره رنگ است از زیبایی بیشتری برخوردار است.
• برای پر کردن دندان با کامپوزیت نیاز کمتری به تراشیدن و دریل کردن دندان است و بخش بیشتری از ساختار طبیعی دندان حفظ می شود.
• با کمک نور مخصوصی مواد ترمیمی ظرف چند ثانیه سفت و مستحکم می شود.
• این مواد پیوند بسیار محکمی با دندان برقرار می کنند که به محافظت از دندان در مقابل شکستن کمک می کند.
• شکل دهی به مواد کامپوزیتی برای دندانپزشک بسیار راحت تر است در نتیجه شکل نهایی آن خیلی بیشتر شبیه به دندان واقعی خواهد بود.
• برخی افراد ممکن است به آمالگام آلرژی نشان دهند، اما واکنش آلرژی به کامپوزیت دندان مشاهده نشده است.
• کامپوزیت عایق حرارتی است و گرما و سرما را منتقل نمی کند. از آنجایی که آمالگام فلز است رسانای خوبی برای انتقال دما می باشد. به خصوص در مواردی که پر شدگی زیاد باشد، تجربه حساسیت دندان به سرما و گرما متداول است. در بیشتر موارد حساسیت دندان پس از چند روز یا چند هفته کاهش پیدا میکند اما در برخی افراد تا آخر این حساسیت باقی می ماند به خصوص هنگامی که دندان در معرض سرما قرار می گیرد.
• مواد ترمیمی کامپوزیت امکان انواع ترمیمهای دندانی را فراهم کرده اند و در بسیاری از مواقع به جای تعویض مواد ترمیمی، میتوان تنها بخش آسیب دیده دندان را پر کرد چرا که مواد جدید کامپوزیت هم به دندان خوب می چسبند هم به پر شدگی پیشین.

سرامیک

از دو ماده آمالگام و کامپوزیت معمولا برای پر کردن دندان ها استفاده می شود ولی از مواد دیگری همچون سرامیک هم برای پر کردن دندان استفاده می شود. سرامیک یا چینی (پرسلن) ماده‌ای می باشد که برخلاف آمالگام یا کامپوزیت به دندان چسبانده نمی‌شود. این ماده در لابراتوار دندانپزشکی به شیوه ای  تهیه می‌شود که به خوبی بخش های پوسیده را پوشش می دهد. از آنجایی که این ماده ظاهری شبیه به دندان طبیعی را ایجاد می‌کند، همانند کامپوزیت مشخص نیست که دندان پر شده است.

اما یکی از دلایلی که از سرامیک کمتر در پر کردن دندان استفاده می شود این است که پر کردن دندان با سرامیک  گران‌تر از پر کردن دندان با آمالگام یا کامپوزیت است. دلیل دیگر این است که  به دلیل ماهیت حجیم آن در مقایسه با پر کردن با آمالگام بخش بیشتری از دندان سالم باید تراشیده شود.

طلا

طلا گران‌ترین ماده برای پر کردن دندان می باشد و تنها زمانی به کار برده می‌شود که استحکام بسیار بالا مورد نظر باشد. ترمیم طلایی مشابه ترمیم سرامیکی در لابراتوار آماده می‌شود و به افرادی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهند پرکردگی مقاوم در برابر تغییر رنگ و خوردگی داشته باشند. طلا اجازه نمی‌دهد آب دهان، باکتری و ذرات غذا طلا در سوراخ ناشی از پوسیدگی نفوذ کنند. معایب پر کردن با طلا هم نسبت به سایر مواد کاملا مشخص است، این انتخاب هزینه سنگینی دارد و رنگ زرین آن کاملاً مشخص است.

اینله اونله

اینله اونله راه‌حلی بین پر کردن و روکش است و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پر کردن کافی نباشد و برای قرار دادن روکش کشیدن یک یا چند دندان سالم ضروری باشد. اینله اونله دوام و معمولاً ماندگاری بیشتری از پرکردگی دارد. اینله اونله معمولاً از طلا یا سرامیک ساخته می‌شود، نوع سرامیکی به دلیل همرنگ دندان بودن برای ترمیم دندان‌های جلویی کاربرد بیشتری دارد.

از دندان‌ها قالب گرفته می‌شود تا اطمینان حاصل شود که اینله اونله کاملاً اندازه حفره پوسیدگی است؛ بنابراین لازم است بیمار دو بار به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کند. تا زمان آماده شدن اینله اونله از پرکردگی موقت استفاده می‌شود. اندازه بودن ترمیم در جلسه دوم، پس از تزریق بی‌حسی موضعی بررسی می‌شود.

پر کردن موقت

پس از انجام مرحله اول عصب‌کشی همان درمان ریشه دندان تا زمانی که دندان دردش کاهش یابد و همچنین پس از آماده‌سازی و تراش دادن دندان برای اینله تا زمان تهیه ترمیم و روکش چینی یا طلا، دندانپزشک دندان را به منظور محافظت از آن به طور موقت پر می‌کند که اصطلاحا به این عما هم پانسمان کردن گفته می شود. مواد مخصوص پر کردن موقت دندان در شرایط اورژانسی نیز به کار برده می‌شود تا ابتدا آسیب‌دیدگی‌های جدی‌تر درمان شود و سپس دندان پر شود. به علاوه ممکن است بیمارانی که مدت‌ها تحت درمان بیماری‌های مختلف بوده‌اند و ضعیف شده‌اند، نتوانند پر کردن دائم را تحمل کنند.